Taliska hay’adda nabad sugida iyo sirdoonka Qaranka Soomaaliya ee marka magaciisa la soo gaabiyo loo yaqaano NISA ayaa eedeyn culus u jeejiyey taliska booliiska dekadda Muqdisho & kastamka wasaaradda maaliyadda Somalia.

NISA ayaa sheegtay in dhinacyadaas ay ka hor yimaadeen in baaritaan dhab ah lagu sameeyo alaabada kala duwan ee laga soo dajiyo dekadda, si looga hortago in Shabaab ay ka soo degsato maadooyinka qaraxyada, iyada oo adeegsaneyso farsamooyin kale.

War qoraal ah oo ka soo baxay NISA ayaa lagu sheegay in haatan wixii ka dambeeya aysan shaqo ku laheyn haddii mas’uuliyad amni darro ay ka timaada dekadda weyn, balse wax laga weydiin doono saldhigga Booliiska dekadda, laanta ilaalinta canshuuraha, kastamka wasaaradda maaliyadda Soomaaliua & maamulaha furdada Muqdisho.

Sidoo kale qoraalka NISA ayaa waxaa lagu sheegay in muddo fog dabagal dheer lagu hayey dhaqaalaha kooxda Al-Shabaab ay ka hesho dekadda iyo galaangalka ay ku leedahay inay kala soo dagaan maadooyinka laga sameeyo qaraxyada.

Hay’adda ayaa intaasi raacisay in horey gacanta loogu dhigay illaa 10 kunteenar oo ah maadooyinka qaraxyada, islamarkaana ay dooneysay in Al-Shabaab ka soo dagsato dekadda Muqdisho, iyada oo adeegsaneyso dad ganacsato ah oo loo xiray falkaasi.

Si kastaba marar badan ayaa horey looga digay in laga hortago qatarta dagaalyahanada Al-Shabaab ee dekadda Muqdisho, iyada oo dhowaan gacanta lagu dhigay maado laga sameeyo qaraxyada oo loo waday kooxdaasi oo weeraro iyo qaraxyo ka fuliso dalka.

Waxaa Goordhow Garoonka diyaaradaha Ugaas Nuur ee Magaalada Dhuusamareeb ka degay wafdi ballaaran oo uu hogaaminayay Wakiilka Qaramada Midoowey u qaabilsan Arrimaha Soomaaliya James Swan.

Wafdiga ayaa waxa qeyb ka ahaa Wakiilo ka kala socday EU-da Midowga Africa Francisco Madeira iyo IGAD Jamaal Xaaji Axmed, waxaana Garoonka diyaaradaha kusoo dhaweeyay Madaxweyne ku-xigeenka Galmudug Cali Daahir Ciid iyo xibno kale.

Wakiilka Qaramada Midoobay ee James Swan iyo xubnaha welinaya ayaa kulan la qaadan doona Madaxweynaha dowlad Goboleedka Galmudug Axmed Cabdi Kaariye Qoorqoor, iyagoo kala hadli doona Arrimo kala duwan.

Warar la helayo ayaa sheegaya in  James Swan uu sigaar ah Madaxweyne Qoorqoor uu kala hadli doono Arrimo ku aadan Doorashada dalka ka dhaceysa ee 2020/2021 heshiiskana laga gaaray iyo xaaladda guud ee deegaanada Galmudug.

Sido kale wafdiga ka socda Beesha Caalamka ayaa Safarkooda waxaa qayb ka ah in Caasimadda Galmudug ee Dhuusamareeb laga hergaliyo Xarun weyn oo ay yeelanayaan UN-ka taas oo laga hagidoono howlaha hormarineed ee ay UN-ka ka wadan guud ahan Galmudug.

Magaalada Laascaanood ee Xarunta Gobolka Sool ayaa la sheegaya in halkaas maalintii labaad ay ka taagan tahay xiisad u dhexeeysa dadka deegaanka iyo Ciidanka Booliska Somaliland.

Xiisadan ayaa ka dambeysay, kadib markii shalay Maleeshiyo hubeysan ay si xoog leh xabsiga Laascaanood ugala baxeen dad ku xirnaa oo lagu eedeeyay inay dad shacab ah ku dileen weerar ka dhacay Koonfurta Magaaladaas.

Saakay ilaa iyo xalay ayaa waxaa gudaha Magaalada laga maqlayaa dhawaqa rasaas oo ay kor u ridayaan Ciidamo hubeysan una abaabulan qaab qabiil, isla markaana meelaha qaarkood dadka u diidaya inay maraan.

Wararka ayaa intaas kusii daraya in Ciidamo ka tirsan kuwa Booliska Somaliland lagu daadiyay waddooyinka qaarkood ee Magaalada Laascaanood, kadib markii xalay xabsiga la dhigay Sarkaal ka tirsan Ciidanka oo kasoo jeeda Gobolka Sool.

Dadka deegaanka ayaa soo sheegaya in xaalad kacsanaan ah laga dareemayo gudaha Magaalada, isla markaana inta badan saakay ay xiran yihiin goobaha Ganacsiga, dadkuna ay yihiin kuwa aad u cabsanaya, maadaama mararka qaarkood la maqlayo rasaas.

Maleeshiyaadkii shalay xabsiga Magaalada Laascaanood kala baxay saddex ruux ayaa dadkaas la aaday dhinaca deegaanka kala-beyr ee dalka Itoobiya, waxaana la sheegayaa inay socdaan qorshe Ciidanka Somaliland ay dib xabsiga ugu soo celinayaa dadkaas.

Maxkamadda Ciidamada Qalabka sida iyo denbiyada culus ee shanta Gobo lee dowlad Goboleedka Puntland ayaa xukunno dil iyo xarig isugu jira ku xukuntay rag lagu soo eedeeyay inay ka tirsan yihiin Al-Shabaab iyo Daacish.

Raggaas oo gaarayay ilaa iyo Saddex Nin ayaa waxaa la sheegay in Ciidanka Puntland ay u soo qabteen falal isugu jiray Dil iyo wax loogu yeero Argagaxisinimo, waxaana Maxkamadeyntooda ay ka dhacday Magaalada Boosaaso ee Gobolka Bari.

Gududdoomiyaha Maxkamadda Ciidamada Qalabka Sida ee Gobolada Bari, Sanaag, Hayland, Karkaar iyo Gardafuu Ibraahim Bile Maxamed ayaa sheegay laba mid ah raggaas lagu riday Xukun dil toogasho ah.

Magacyada laba Nin ayaa lagu sheegay Aadan Maxamed Xasan iyo Abshir Maxamed Candiraxmaan Tooshle, kuwaasi oo lagu eedeeyay in deegaano ka tirsan Puntland ay ka geysteen dilal kala duwan, lana qabtay.

Ugu dambeyn Gududdoomiyaha Maxkamadda Ciidamada Qalabka Sida ee Gobolada Bari ayaa sheegay in eedeysanaha Saddexaad oo lagu magacaabo Maxamuud Shiniyow Cali lagu riday xukun ah  20 sano oo xabsi ah.

Madaxweynihii hore ee Soomaaliya Sheekh Shariif Sh Axmed oo maalmihii lasoo dhaafay ku sugnaa Magaalada Nairobi dalka Kenya ayaa waxaa Maanta ku wajahan Magaalada Jowhar ee Caasimadda Hirshabeelle.

Warar la helayo ayaa sheegaya in Sheekh Shariif  uu ka qeyb noqon doono sidii loo sii ambaba qaadi lahaa dadaalada lagu doonayo dhismaha Cusub ee dowlad Goboleedka Hirshabeelle, xili si weyn Maanta loo adkeeyay amniga Magaalada.

Madaxweynihii hore ee Soomaaliya ayaa markii uu gaaro Jowhar waxaa la filayaa in kulan uu la qaato Madaxda Hirshabeelle oo waqtiga muddo xileedku sii dhammaanaya, Guddiga soo xulista Baarlamaanka Maamulkaas iyo qeybaha kala ee Bulshada.

Sheekh Shariif ayaa la ogeyn sida uu galaangal ugu yeelan karo dhismaha cusub ee dowlad Goboleedka Hirshabelle, xili Magaalada Jowhar ay ka socoto howlaha lagu soo xulayo Baarlamaanka labaad ee Maamulka.

Dhawaan ayaa la filayaa in Jowhar ay ka dhacdo Doorashada Guddoonka Baarlamaanka iyo tan Madaxweynaha Hirshabeelle iyo ku-xigeenkiisa, maadaama shaqada ka socota Jowhar ay heer gabogabo ay mareyso.

Sheekh Shariif ayaa bilowday Ololihiisa Doorashada Madaxtinimada dalka Soomaaliya, waxaana Magaalada Nairobi uu kulan kula qaatay Ra’iisul Waaarihii hore ee dalka Xasan Cali Kheyre, iyagoona ka wada hadlay Arrimo kala duwan.

Golaha Muslimiinta Faransiiska ayaa sheegay in dalkaas aanu dhibaato ku hayn dadka ku nool ee haysta diinta Islaamka, xilli uu meel adag gaaray khilaafka u dhexeeya xukuumadda Paris iyo qaar kamid ah dalalka Muslimiinta.

Hadalka golahaas ayaa daba socda khudbad uu jeediyay Madaxweynaha Turkiga, Rajab Tayib Erdogan, taasoo uu ku sheegay in Muslimiinta Yurub dhibaato lagu hayo, isla markaana ay marayaan xaaladdii haysatay Yuhuudda ka hor dagaalkii labaad ee dunida.

Madaxweyne Erdogan ayaa ugu baaqay shacabkiisa inay joojiyaan iibsashada alaabaha lagu sameeyo Faransiiska, waxaana uu ka dalbaday Midowga Yurub inuu wax ka qabto ajandaha Macron ee Islaamka ka dhanka ah, waa sida uu hadalka u dhigaye.

Khudbad uu teleefishinka ka jeediyay, Erdogan wuxuu ugu baaqay hogaamiyeyaasha caalamka inay difaacaan muslimiinta waa haddii ‘Farasniiska ay ka dhacaan tacaddiyo ka dhan ah islaamka’

Erdogan wuxuu si caro leh u dhaleeceeyay hadalka kasoo baxay madaxweynaha Faransiiska Emmanuel Macron ee ku aadan difaacidda fikradaha cilmaaniga.

Wuxuu hadalka Erdogan imaanayaa kaddib markii dhawaan la dilay macalin Faransiiska u dhashay oo ardeydiisa tusay sawir gacmeed laga sameeyay Nebi Maxamed.

Macron wuxuu horraantii toddobaaadkan sheegay in ‘ Faransiiska uusan is dhiibin doonin’

Muxuu salka ku haya khilaafka?

Madaxweyne Erdogan wuxuu ugu baaqay shacabka dalkiisa in aanay iibsan badeecadaha ka yimaada Faransiiska.

“Ha gadanina badeecadaha Faransiiska, hana gadanina” ayuu yiri madaxweynaha Turkiga oo ka hadlayay magaalada caasimadda ah ee Ankara.

Wuxuu ka codsaday hogaamiyeyaasha Midowga Yurub in Macron ay u sheegaan in uu joojiyo ololaha naceybka ku saleysan.

Waxay arrintani imaaneysaa kaddib markii 16-kii bishan Oktoobar gudaha Faransiiska lagu dilay macalin la oran jiray Samuel Paty.

Ka hor dilka macalinkaas, Madaxweyne Macron wuxuu islaamka ku tilmaamay diin qalalaase ku jirta isla markaana wuxuu ku dhawaaqay qorshe uu ku sheegay in uu kaga hortagayo ‘Islaamiyiinta doonaya gooni u goosadka”

Faransiiska waxaa ku nool muslimiinta ugu badan ee ku sugan galbeedka Yurub, dadka qaar waxay ku eedeynayaan in uu adeegsanayaan tallaabooyin uu ku bartilmaameedsanayo islaamka.

Afahayeen u hadlay hogaamiyaha Jarmalka Angela Merkel wuxuu ku tilmaamay hadallada Erdogan wuxuu xanaf leh oo aan gebi ahaanba la aqbali karin.

Ma xurguf u dhaxeysay Faransiiska iyo Turkiga ayaa horay u jirtay?

Hadalkan ayaa Erdogan ayaa imaanayaa bilooyin uun kaddibv markii ay sare u kacday xiisadda ka dhex taagan Faransiiska iyo Turkiga.

Labadan dal waxay ka wada tirsan yihiin Gaashaan Buurta Nato, waxay labadooda kala taageerayaan dagaalka u dhexeyaa Armenia iyo Azarbaijan iyo dagaallada ka taagan Libya.

Erdogan iyo Macron waxay ku aragti duwan yihiin shidaal baarista uu Turkiga ka wado xeebaha bariga badda Mediterranean-ka, Faransiiska wuxuu diyaaradihiisa dagaalka geeyay gobolka xilli ay taagan tahay xiisadda Turkiga iyo Giriigga.

Erdogan oo la hadlayay xubno ka tirsan xisbigiisa AK party ayaa dhawaan sheegay in Macron uu u baahan yahay baaritaan dhanka maskaxda ah, kadib markii uu hogaamiyaha Faransiiska sheegay inuu gacan bir ah ku qabanayo Islaamiyiinta xagjirka ah ee waddankiisa.

Waxay arrintaas horseeday in Faransiiska uu u yeeray safiirkiisa u fadhiyay Turkiga si wadatashi loo sameeyo.

xigasho bbc somali

Kadib markii Al-shabaab ay sheegeen inay la wareegeen deegaano dhowr ah oo ka tirsan Gobolka Sanaag ayaa waxaa Warkaas ka hadashay dowlad Goboleedka Puntland ee uu hoggaamiyo Madaxweyne Deni.

Taliyaha Ciidanka Puntland ee Gobolka Sanaag General Cabdullaahi Cumar Canshuur oo la hadlay BBC-da ayaa u sheegay in Al-shabaab aysan si toos ah ula wareegin deegaano ka tirsan Gobolkaas, hayeeshee si qarsoodi ah ku joogaan Gobolka.

Waxaa uu sheegay Taliyaha Cabdullaahi Cabshuur in haatan aysan jirin meel ka tirsan Sanaag oo fariisimo ay ku leeyihiin Al-shabaab, isagoona beeniyay wararka ay faafiyeen Al-shabaab, waana sida uu hadalka u dhigay.

Shacabka kunool deegaanada Puntland ay gacanta ku heyso ee Sanaag ayuu Taliyaja Ciidanka ka dalbaday la shaqeynta Ciidanka Maamulka, wuxuuna sheegay inay Shabaab la geli doonaan dagaal adeg.

War qoraal ah oo Al-shabaab barahooda dhinaca Internet-ka ku qoreen ayaa waxaa ay ku sheegeen inay la wareegeen gacanta ku heynta deegaanada kala ah Mirici, Masha-caleed, Xabaasha Aw-Cali iyo Markeet, kuwaasi oo dhammaantood ku yaalla duleedyada degmada Laasqoray ee Sanaag.

Sidoo kale Shabaabka ayaa sheegtay inay la kulmeen Waxgarad ku sugnaa deegaanada ay qabsadeen, isla markaana muxaadarro u soo jeediyeen dadka oo ay isugu geeyen goob fagaare ah oo ku taalla halkaas, sidoo kalena gacanta ay ku dhigeen gaari siday Khamri.

Ra’iisul Wasaaraha Xukuumadda Federaalka Soomaaliya Maxamed Xuseen Rooble ayaa laamaha amniga dowladda faray inay wadashaqeyn dhow la yeeshaan shacabka, si looga hortego falalka amni darro ee xiliyada qaar dhaca.

Ra’iisul Wasaare Rooble ayaa ku bogaadiyey Taliska Booliska Ciidanka Soomaaliyeed iyo Maamulka Gobolka Banaadir hirgelinta qorshahan culeyska lagaga dulqaadayo isu socodka Caasimadda.

“Bulshada Caasimadda waxa ay nala wadaageen sida ay uga go’an tahay in ay la shaqeeyaan Laamaha amniga oo wakhti kasta u taagan badqabka nafta iyo maalka muwaadiniinta Soomaaliyeed. Qof kasta waxaa waajib Qaran ku ah ka shaqeynta amniga” ayuu yiri Maxamed Rooble.

Hadalkaan ayaa waxaa uu Ra’iisul Wasaare Rooble ka sheegay kormeer oo xalay uu ku tegay wadada muhiimka ah ee isku xirta Isgoysyada KM-4 iyo Tarabuunka oo muddo ku dhow 10 sanno xirneyd, isla markaana ay daganeyd Safaaradda.

Safaaradda Qatar ayaa maalmo ka hor u guurtay dhismo ku yaalla nawaaxiga Garoonka, waxaana taasi keentay in dhagxaanta wadadaas taalay la qaado, ayna dowladda Federaalka, si rasmi ah ay u furtay.

Xildhibaanada Golaha Shacabka Baarlamaanka Federaalka Soomaaliya ayaa Maanta oo Isniin ah lagu wadaa in kulankoodii caadiga ahaa ku yeeshaan Xarunta Villa Hargeysa ee Magaalada Muqdisho.

Xildhibaanada Golaha ayaa xalay waxaa loo diray farriimo ku aadan in uu kulan jiro, isla markaana looga baahan yahay inay kasoo qeyb galaanka kulankaas, si loo dardar-geliyo howlaha shaqo ee Baarlamaanka horyaalla.

Ajendaha kulanka ayaa waxaa uu yahay Akhrinta labaad ee H/Sh Adeegyadda Baaritaanka Beeraha Soomaaliyeed, Akhrinta labaad ee H/Sh Dhismaha Hay’adda Diiwaangalinta iyo Bixinta Aqoonsiyada Dadweynaha iyo u Codeyta W/B Sharciga Hantidhawraha Guud ee Dawladda.

Guddoomiyaha Golaha Shacabka Maxamed Mursal Sheekh Cabdiraxmaan ayaa maalin kahor sheegay in kulamada Golaha la dardar-gelin doono, maadaama shaqooyin dhowr ah ay horyaallan, xili muddo xileedkooda uu wax yar ka harsan yahay.

Xildhibaanada Baarlamaanka Federaalka ayaa maalin kahor ansixiyay Golaha Wasiirada Cusub ee Xukuumadda Ra’iisul Wasaare Maxamed Xuseen Rooble, waxaana weli golaha laga doonayaan qabashada shaqooyin farabadan.

Alaabaha Faransiiska ayaa laga saaray dukaamo ku yaal Kuawait, Urdun iyo Qatar

Dowladda Faransiiska ayaa dalalka Bariga dhexe ugu baaqday inay ka hortagaan dukaamadda iyo ganacsiyada qaadacay alaabaha dalkaas, kadib markii uu Madaxweyne Emmanuel Macron difaacay in la baahiyo sawir lagu tilmaamay Nebi Maxamed NNKH.

Wasaaradda arimaha dibedda ee Faransiiska ayaa sheegtay in baaqyada lagu qaadacayo alaabta Faransiiska lagu saleeyay go’aanno runta ka fog, oo ay dabada ka riixayaan dad xagjir ah oo kooban.

Alaabaha Faransiiska ayaa laga saaray dukaamo ku yaal Kuawait, Urdun iyo Qatar, halka dibedbaxyo kooban oo Faransiiska ka dhan ah ay ka dhaceen Liibiya, Gaza iyo waqooyiga Suuriya.

Fal celintan ayaa waxay salka ku haysaa faallooyin uu bixiyay Mr Macron ka dib dilkii loo geystay macalin Faransiis ah oo sawir gacmeedyo uu muujiyay Nebi Muxamed NNKH, tusay ardaydii fasalka ku jirtay.

Madaxweynaha ayaa sheegay in macallinka, oo lagu magacaabo Samuel Paty, “loo dilay sababta oo ah Islaamiyiintu waxay rabaan mustaqbalkeenna”, laakiin Faransiisku “kama quusan doono sawir gacmeedyada”.

Sawiradda Nabi Muxamed NNKH waxay muslimiinta u horseedi kartaa ciqaab culus sababtoo Islaamka wuxuu si cad u mamnuucayaa sawirrada Nabi Muxammad iyo Allaah SW.

Laakiin cilmaaniyadda dalka Faransiiska ayaa waxay udub dhexaad u tahay aqoonsiga qaranka Faransiiska.

Faransiiska ayaa sheegay in xakamaynta xorriyatul qowlka si loo ilaaliyo dareenka koox gaar ah, ay wiiqayso midnimada dalka.

Axadii, Mr Macron wuxuu laba jibaaray difaacidda qiimaha Faransiiska waxa uuna qoraal uu soo dhigay bartiisa Twitterka ku yiri: “Isma dhiibeyno, waligeen.”

.

Hoggaamiyeyaasha siyaasadeed ee Turkiga iyo Pakistan ayaa ku gacan seyray Mr Macron, iyagoo ku eedeeyay inuusan ixtiraamin “xorriyadda caqiidada” iyo inuu takooray malaayiinta Muslimiinta ah ee ku nool Faransiiska.

Axadii, Madaxweynaha Turkiga Recep Tayyip Erdogan ayaa sheegay in Mr Macron uu u baahan yahay “baaritaan dhanka Maskaxda ah.

Hadalka Erdogan ayaa horseeday in Faransiiska ay dib ugu yeeraan safiirkooda u fadhiya Turkiga.

Sidee ayay u ballaarantahay qaadacaadda alaabaha faransiiska?

Qaar ka mid ah goobaha laga dukaameysto ee dalalka Urdun, Qatar iyo Kuwait ayaa ilaa Axaddii laga xayuubiyay alaabtii Faransiiska. Tusaale ahaan timaha macmalka ee lagu sameeyo Faransiiska iyo waxyaabaha la isku qurxiyo.

Dalka Kuwait, ururka ganacsiga ee alaabta tafaariiqda ayaa amar ku bixiyay in la qaadaco badeecadaha Faransiiska.

Wasaaradda arimaha dibedda ee Faransiiska ayaa sheegtay in baaqyada lagu qaadacayo alaabta Faransiiska lagu saleeyay go’aanno runta ka fog, oo ay dabada ka riixayaan dad xagjir ah oo kooban.

Waxaa sidoo kale baraha bulshada dhex-wareegayay baaqyo dhanka online-ka ah oo dalalka Carabta lagu boorrinayo iney iyagana qaadacaan alaabaha Faransiiska.